“Ürünü Kontrol Ettikten Sonra Öde” Kuralı Geliyor
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, internet üzerinden ve telefondan verilen siparişlerde 5 ayda 5 binden fazla şikayet gelmesi üzerine bir kural getirme hazırlığında. Söz konusu kurala göre siparişi teslim alan müşteri ürünü kontrol ettikten sonra ödeme yapacak.
Elbette bu kural E-Ticaret sitesi sahiplerini tedirgin ediyor. Çünkü bu kural bizim de daha önce Kapıda Ödeme Sisteminin Avantaj ve Dezavantajları konusunda bahsettiğimiz kapıda ödeme sistemi ile aynı. Dolayısıyla E-Ticaret siteleri için çok çeşitli sorunların yaşanmasına zemin hazırlıyor. Fakat tedirgin olacak bir şey yok, çünkü söz konusu kural ile mevcut sistemde çok da değişen bir şey yok. Sadece bilinçlendirme ve mevcut hakkı kullanmayı kolaylaştırmak amacıyla gelen bir kural.
Sorunun Nedeni Kargo Şirketleri
İnternette ve haber sitelerinde sıkça görülen “telefon sipariş ettim hıyar geldi” gibi haberlere denk gelmişsinizdir. Bunun yanı sıra dandik televizyon kanallarında da kapıda ödeme seçeneği sunularak birbirinden kalitesiz ürünler satıldığını görmüşsünüzdür. Tüketici hem E-Ticaret sitesinde hem de televizyonda gördüğü ürünün kalitesiz olduğu şüphesine kapılsa da, kapıda ödeme imkanı sunulması ve düşük fiyatla satılıyor olması şüphesini arka plana atmasına neden oluyor. “Ne de olsa kapıda ödeyeceğim. Ürün gelince kontrol ederim. Baktım ürün kötü, o zaman ödeme yapmam” şeklinde düşünüp kalitesiz ürünü sipariş ediyor. Fakat ürünü teslim etmeye gelen kargo görevlisi yangından mal kaçırır gibi ürünü verip, ödemeyi alıp, hemen imzayı attırıp gidiyor. Dolayısıyla tüketici ürünü kontrol edemeden teslim almış oluyor.
Kargo şirketlerinin bu yaptıkları tüketicilerin haklarını kullanmasına fırsat vermiyor. Çünkü müşteri ister kapıda ödeme ile isterse kredi kartı ya da havale/eft ile ödeme yaparak sipariş vermiş olsun, kargoyu teslim almadan önce kargoyu kontrol etme hakkına sahip. Kargo görevlisinin attırmış olduğu o imza ise “ürünü sorunsuz ve eksiksiz teslim aldım” anlamı taşıyor. Bu nedenle o imza atıldıktan sonra yapılan kontrolde ürün sorunlu ya da eksik teslim alınmış ise, tüketici ürünü sorunlu ya da eksik teslim alındığını iddia edemiyor. Etse bile atmış olduğu imza nedeniyle bu çok da fazla bir anlam taşımıyor.
Bu durum E-Ticaret siteleri içinde sıkıntılara neden oluyor. Çünkü tüketicinin, E-Ticaret sitesinin gönderdiği ürünün sorunlu ya da eksik olduğunu söylemesi durumunda, ilgili sorun ve eksikliğin acaba kargo firmasından mı yoksa tüketiciden mi kaynaklandığı anlaşılamıyor. Kargo firması ürünü taşıma esnasında kırmış olsa bile, tüketiciye attırmış olduğu “ürünü sorunsuz ve eksiksiz teslim aldım” imzası sayesinde “biz ürünü sorunsuz ve eksiksiz teslim ettik, bu da ispatı, bizimle alakalı bir sorun yok” diyebiliyor ve sorumluluk kabul etmiyor. Tüm bunların neticesinde müşteri memnuniyeti sağlamayı esas alan E-Ticaret siteleri, zararın tamamını üstlenmek zorunda kalıp, tüketiciye ücretsiz yeni ürün göndererek ciddi zararlar ediyor. Zararı karşılamayı kabul etmeyen E-Ticaret siteleri ile müşteriler arasında da ciddi, hatta mahkemelere kadar gidilmesine neden olan sorunlar yaşanıyor.
Yeni Kural ile Neler Değişebilir?
Aslında haber sitelerinde yer alan, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının getireceği iddia edilen kural ile ilgili çok fazla bir ayrıntı yok. Sadece “E-Ticaret ve kapıda ödeme ile yapılan alışverişlerde önce kontrol edilecek, sonra ödeme yapılacak” şeklinde bilgi veriliyor. Fakat bu kuralın yazıldığı gibi uygulanması, E-Ticaret sitelerinden yapılan alışverişlerde sadece kapıda ödeme seçeneği sunulup, kredi kartı ve havale/eft ile ödeme alınmayacak olması imkansıza yakın bir ihtimal. Çünkü internet üzerinden kişiye özel olarak üretilen ve tüketicinin iade hakkının olmadığı, ödemenin peşin olarak alınmasını gerektiren satışlar da yapılmakta.
Ancak sorunlara neden olan kargo şirketlerine yönelik bir yaptırımda bulunulması söz konusu olabilir. Örneğin “teslim edilen kargo, tüketici tarafından kontrol edilmeden imza attırılamaz. Attırılması durumunda kargo şirketine cezai işlem yapılır” tarzında bir kural gelebilir. Bu durumda kargo şirketleri de, tüketici kargoyu kontrol etmek istemesi durumunda herhangi bir şey diyemez, hatta cezai işlem korkusundan dolayı tüketiciyi kargoyu kontrol etmesi konusunda teşvik eder.
Netice olarak haber sitelerinde yer alan bu haber hem mevcut sistemde hali hazırda yer alan kurallar nedeniyle hem de E-Ticaret sitelerine kapıda ödeme zorunluluğu getirilemeyecek olması nedeniyle çok da fazla bir anlam ifade etmiyor. Zaten ayrıntı verilmemesi ve sadece meydana gelen şikayetlerin önüne geçmek için çalışıldığının söylenmesi, henüz ortada somut bir şey olmadığının da göstergesi. Fakat hem kargo şirketlerin kargo teslimatı hem de sahtekar satıcıların rahatlığı konusunda gerekli adımların da atılması gerek. Nasıl bir çözüm getirebileceklerini zamanla hep beraber göreceğiz.
Kurallar yürürlüğe girse bile uygulanacağını düşünmüyorum
E-Ticaretle uğraşan biri olark şunu söylemeliyim ki, tüketicinin hakkı korunduğu kadar, satıcının hakkı korunmuyor. Kapıda ödemeli siparişlerini keyfi olarak almayan insanlar öyle çoğaldı ki, kargodan gelen iadeler hem zarara uğratıyor, hem de emeğe saygısızlığı doğuruyor. Bununla ilgili de muhakkak bir yaptırım olmalı. Daha ürüne, pakete dokunmadan, “istemiyorum” diye geri gönderme seçeneği ortadan kaldırılmalı. Sonuçta namusuyla satan da vatandaş, alımı yapan da. Satıcı2. sınıf insan muamelesi görüyor. aradığımızda telefonlar yüzümüze kapanıyor veya hiç cevap verilmiyor.
Böyle bir uygulama olduğunu yazı ile öğrendim. Değişen hiç bir şey olmadı. Açıkcası ben değişiklik olduğunu bile anlamadım.
Alışveriş kapıya geldikten sonra imza atmadan teslim edilmiyor. Teslim edildikten sonra da kargoyu teslim eden görevli kontrol etmeniz için beklemiyor. İmza attıktan sonra da kargo şirketine cezai bir yatırım uygulanmıyor. Ne işe yaradı şimdi?
Satıcı ve alıcıyı bu denli zora sokan süreçler için kargo şirketleri gerekliliği sorumluluğu almalı. Lojistik e-ticaretin en önemli ayağı. Kalitesiz hizmet sektörün vebası haline gelebilir.